Kontrole drogowe to codzienność polskich kierowców. Mogą one zdarzyć się o każdej porze dnia i nocy, a w ich trakcie sprawdzany jest zarówno stan techniczny pojazdu, jak i trzeźwość i uprawnienia osoby, która nim kieruje. Bardzo często taka kontrola powoduje stres i niepotrzebne emocje. Aby ich uniknąć, warto wiedzieć, jakie prawa i obowiązki ma policjant, który wykonuje czynności, związane z rutynową kontrolą drogową.
Rutynowa kontrola policji w świetle Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych
Obecnie zarówno przebieg, jak i zakres rutynowej kontroli drogowej, reguluje Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 listopada 2019 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego. Zgodnie z jego wytycznymi, kierujący pojazdem ma obowiązek zatrzymać samochód do kontroli i trzymać ręce na kierownicy w trackie działań, podejmowanych przez funkcjonariusza. Wg zasad określonych w przepisach, kierowca na wyraźny sygnał policjanta powinien również wyłączyć silnik oraz włączyć światła awaryjne.
W tym kontekście warto również wspomnieć o ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. Zgodnie z punktem 14 ust. 3, policjanci w toku wykonywania czynności służbowych mają obowiązek respektowania godności ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka. Taka Ustawa o policji dotyczy również kontroli drogowej. Jeśli zachowanie policjanta w jej trakcie wzbudza wątpliwości, należy złożyć stosowny wniosek lub skargę u kierownika jednostki organizacyjnej policji.
W jakim miejscu może odbywać się kontrola drogowa?
Kontrola drogowa nie może odbywać się w dowolnym miejscu, podobnie jak zatrzymanie kierowcy musi opierać się na kilku niezwykle istotnych zasadach. Przede wszystkim policjant, pełniący obowiązki służbowe, powinien w wyraźny sposób zasygnalizować chęć zatrzymania samochodu do kontroli. Może w tym celu wydawać stosowne sygnały ręką lub tarczą. W warunkach niedostatecznej widoczności, funkcjonariusz musi sięgnąć po tarczę świetlną, widoczną dla kierowców.
Szczegółowe zasady zatrzymania pojazdu do kontroli dotyczą również sytuacji, gdy policja porusza się radiowozem – oznakowanym lub nie. W celu zatrzymania samochodu, musi posłużyć się sygnałami dźwiękowymi lub świetlnymi. Alternatywnym rozwiązaniem jest również specjalny komunikat, wyświetlany w widoczny dla kierowcy zatrzymywanego pojazdu sposób.
Policja w celu kontroli drogowej powinna również wskazać miejsce zatrzymania auta. Jak nietrudno się domyślić, musi być to obszar, w którym zatrzymanie się nie będzie stanowiło zagrożenia dla innych uczestników ruchu. Jeśli jednak na miejscu obowiązuje zakaz postoju, w radiowozie sygnały świetlne powinny pozostać uruchomione.
Co sprawdza policja w trakcie rutynowej kontroli drogowej?
Rutynowa kontrola jest możliwa i nie stanowi ona naruszenia prawa kierowców. Policjant może wykonać ją niezależnie od tego, czy poruszamy się nowym autem z salonu, czy też starszym modelem, wybranym z oferty, przygotowanej przez skup aut Bydgoszcz. Nie zależy ona również od tego, czy złamaliśmy prawo, czy też poruszamy się zgodnie z przepisami ruchu drogowego.
Przebieg takiej kontroli uregulowany jest stosownymi przepisami. To przede wszystkim Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 listopada 2019 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego. W trakcie wykonywania czynności służbowych, uprawnienia policjanta sprowadzają się do:
- weryfikacji uprawnień kierującego pojazdem,
- sprawdzenia dowodu rejestracyjnego i składki OC,
- zweryfikowania stanu technicznego samochodu, w tym m.in. układu hamulcowego i kierowniczego, świateł, wyposażenia, poziomu emisji spalin, opon i kół.
Od 1 stycznia 2020 roku funkcjonariusz może również sprawdzić stan licznika, wskazującego przejechane kilometry, co ma zapobiegać oszustwom, związanym z cofaniem licznika przez nieuczciwych handlarzy. Jakiekolwiek wykroczenie w tym zakresie pozwala na zatrzymanie dowodu rejestracyjnego. W świetle przepisów prawa obywatel powinien wówczas otrzymać stosowne zaświadczenie.
Prawa i obowiązki policjanta, o których musisz wiedzieć
Jeśli chodzi o zakres działań, jakimi jest kontrola drogowa prawa i obowiązki policjanta reguluje również ustawa Prawo o Ruchu Drogowym. Zgodnie z jej wytycznymi, kontrolę powinno rozpoczynać podanie kierowcy swoich danych personalnych – imienia i nazwiska, stopnia i przyczyny zatrzymania. Nieumundurowany policjant musi również wylegitymować się swoją odznaką. Obowiązkiem umundurowanego policjanta będzie natomiast pokazanie odznaki na wyraźną prośbę kierującego zatrzymanym autem.
W trakcie pełnienia zadań policja wykonuje czynności, mające na celu sprawdzenie stanu technicznego samochodu. Na wniosek policjanta należy więc udostępnić mu pojazd, by mógł sprawdzić chociażby hamulce czy naciski na osiach, a także wyposażenie auta. Prawa policjanta obejmują też możliwość skontrolowania trzeźwości kierującego oraz posiadanych przez niego dokumentów, uprawniających do kierowania pojazdem.
W uzasadnionych przypadkach policjant może również wydać nakaz opuszczenia samochodu przez kierowcę. Dzieje się tak np. w sytuacji, gdy osoba ta musi być doprowadzona na posterunek lub by zaprezentować jej wykroczenie, nagrane przez kamerę. Co ważne, policjant nie ma prawa dokonywania kontroli osobistej, chyba że zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstwa lub czynu karalnego.
Czego nie może robić policjant w trakcie kontroli?
Ustawa Prawo o Ruchu Drogowym reguluje nie tylko prawa i obowiązki, które przysługują funkcjonariuszowi policji, ale też określa dokładnie, czego policjantowi nie wolno robić w trakcie rutynowej kontroli.
Już na początku warto podkreślić przede wszystkim fakt, że w świetle obowiązujących przepisów, czynności służbowych, polegających na kontroli pojazdów, nie może przeprowadzać policjant, poruszający się nieoznakowanym radiowozem, jeśli nie jest on w pełnym umundurowaniu. Wbrew powszechnemu mniemaniu, funkcjonariusz nie ma również prawa przeprowadzać kontroli osobistej lub też sprawdzać zawartości bagażu, znajdującego się w samochodzie. Sytuacja ta ulega zmianie w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego lub zagrożenia życia lub zdrowia innych osób.
Jak już wspominaliśmy, policjant musi również wylegitymować się kierowcy, którego zatrzymał do kontroli. Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, nie może on odmówić pokazania odznaki, co dotyczy również policjanta w cywilu, przebywającego np. na urlopie wypoczynkowym. Taki policjant, bez pełnego umundurowania, nie ma również prawa do zatrzymaniu pojazdu, który znajduje się poza terenem zabudowanym. Warto zapamiętać wymienione prawa i obowiązki oraz przebieg kontroli, by nie wiązała się ona z negatywnymi emocjami i niepotrzebnym stresem.
